Zekat Kimlere Farzdır?
Zekat, yalnızca bir mal paylaşımı değil, kalplerin paylaştığı bir sevgi ve yardımlaşma eylemidir.
Zekât, mali yardımlaşmanın ve toplumsal dayanışmanın bir göstergesi olarak öne çıkar.
Zekât verecek insanlar “zekat kimlere farzdır” sorusunu çok merak etmektedir. Zekât, akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına gelmiş, hür ve dinen belirlenmiş zenginliğe sahip olan Müslümanlar için farz kılınmış bir mali ibadettir. Farziyet için aranan zenginlik şartı, kişinin bir yıllık borcundan ve asli ihtiyaçlarından fazla, hakikaten ya da hükmen artıcı nitelikte "nisap miktarı" mala sahip olmasıdır.
Artıcı olmak, malın sahibine gelir veya kâr getirmesi, hayvanlarda olduğu gibi kendiliğinden çoğalma ve artma özelliğine sahip olması anlamına gelir.
Zekât nasıl farz olur bir de bu sorunun cevabını öğrenelim. Nisap miktarı mala sahip olduktan sonra bir kamerî yıl geçmelidir. Bu süre zarfında kişi, zekâtını verme sorumluluğunu yerine getirmelidir. Zekât verirken niyet etmek ve zekât olarak verilen malın fakirin mülkiyetine geçmesi, yani "temlik" şarttır. Zekât niyetiyle yapılmayan bağışlar, mükelleften zekât yükümlülüğünü kaldırmaz.
Ayrıca, önemli bir nokta da zekât olarak kabul edilebilmesi için yardımın mazlum kimselerin mülkiyetine geçmesi gerekliliğidir. Bu şart yerine gelmeyen durumlar, zekât olarak değerlendirilmez. İslam, sadece maddi yardımlaşma üzerinden değil, aynı zamanda bu yardımların etkili ve doğru bir şekilde ulaştığından emin olunmasını da önemser.
Zekât kimlere farzdır sorusunu cevapladıktan sonra ise “zekât kimlere farz değildir” “zekât kime düşmez” sorusunun cevabını merak eden değerli yardımseverler olabilir.
Zekât kimlere farzdır kısaca bilgi verecek olursak şu şekilde belirtebiliriz: Zekât ve fitre ana, baba, babaanne ve dede, oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara, eşine, Müslüman olmayanlara, zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye, ergenliğe adım atmamış çocuğa verilmez.
Zekât Kime Verilir?
Zekâtın kimlere verileceği hususu Allah (CC) tarafından bizlere Kur’ân-ı Kerim’de Tevbe Suresi 60. Ayette şöyle bildirilmiştir: “Sadakalar (zekât gelirleri) ancak şunlar içindir: yoksullar, düşkünler, sadakaların toplanmasında görevli olanlar, kalpleri kazanılacak olanlar, Allah yolunda (çalışanlar) ve yolda kalmışlar. İşte Allah’ın kesin buyruğu budur. Allah bilmekle ve hikmetle yönetmektedir.”
Ayetten de anlaşılacağı üzere zekât vermek anlamı aslında ihtiyaç sahibi olma durumudur, kişi önce kendi çevresindeki kardeş, akraba ve onların çocuklarını gözetip zekât verebilir. Bunun yanında ulaşabileceği yoksul (hayati ihtiyaçlarını idame ettiremeyen) durumda olan bir bireye veyahut Allah yolunda ilimle meşgul olan bir kardeşine zekât bağışını verebilir.
Zekât Nasıl Farz Olur?
Zekât nasıl farz olur sorusu da en çok merak edilen sorular arasındadır. Zekâtın farz olması için gerekli şartlar şu şekildedir:
Zekâtın farzı birdir. Bu ise niyet etmekten geçer. Niyet kalp ile olur. Malın zekâtını ayırırken veya Müslüman olan bir mazluma verirken (Allah rızası için, zekât vereceğim) diye niyet edip yardıma ihtiyacı olan veya zekâtını mazlum kimselere vermek için vekil ettiği birilerine verirken borç veya hediye veriyorum dese, caiz olur.
Zekâtın Bireysel ve Toplumsal Faydaları
Zekâtın bireysel ve toplumsal faydaları, ekonomik adaletin sağlanması, dayanışma ve yardımlaşma duygusunun güçlenmesi gibi önemli etkileri bünyesinde barındırır.
- Toplumdaki birlik ve beraberlik duygusunu yüceltir.
- Zengin ile fakir arasındaki ekonomik dengenin kurulmasında büyük bir rol oynar.
- Yapılan zekatlar toplumun huzurlu bir şekilde hayat sürmesine destek olur.
- Zekât, ihtiyaç sahibi ailelerin temel gereksinimlerini karşılamasını sağlar.
- Dinimizce müsrif davranmak büyük bir günah sayılmaktadır. Bazı din büyükleri cimriliği, nefsin bir hastalığı olarak tanımlamıştır ve bu hastalıktan kurtulmanın yolunu ise bol bol zekât vermek olarak açıklamışlardır.
- Zekât, müminlerin dünya malına tamah etmemesini sağlar. Vakitlerinin çoğunluğunu ibadet etmeye ve Allah’a yaklaşmaya harcarlar.