Zekat Nedir Kimlere Verilir?
Gönül zenginliğinizi paylaşmanın en güzel yolu, ihtiyaç sahiplerine umut olacakları anlamında yaptığınız zekatı vererek başlar.
Ramazan ayı, bereketin ve yardımlaşmanın doruk noktasına ulaştığı mübarek bir dönemdir. Müslümanlar, bu ay boyunca sadaka ve zekatlarını artırarak, ihtiyaç sahiplerine yardım eli uzatma fırsatını değerlendirirler. Ancak, zekâtın kimlere verilmesi gerektiği konusu toplumda sıklıkla merak edilmekte ve “Zekat Kimlere Verilir” cevabı oldukça merak edilmektedir. İslam'ın öğretilerine göre zekât, belli kriterlere uyan belirli gruplara verilmelidir. Bu gruplar şu şekilde belirtilmiştir:
- Yardıma İhtiyacı Olan Mazlumlar: Zekâtın birinci hedefi yardıma ihtiyacı olan muhtaç kişilere verilmesidir. Temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan insanlar toplumun zekatla desteklenmeyi bekleyen öncelikli kesimini oluşturur. Zekât, onların hayat standartlarını iyileştirmek ve geçim sıkıntılarına çözüm sunmak adına kullanılmalıdır.
- Yoksul Kişiler: Yoksullar, genel olarak temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan ve yaşam standartları düşük olan bireyleri ifade eder. Zekât, onların yaşam koşullarını düzeltmek, eğitim, sağlık ve barınma gibi alanlarda destek sağlamak için kullanılabilir.
- Borçlu ve Güç Durumda Olanlar: Borçlu ve maddi sıkıntı içinde olan kişilere zekât vermek, onların ekonomik yüklerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Zekât, bu kişilere borç ödeme veya iş kurma gibi maddi desteklerle sağlanabilir.
Ramazan ayı, zekâtın verilmesi için ideal bir zaman dilimidir. Bu mübarek ay geldiğinde zekatlarımızı doğru ve etkili bir şekilde kullanarak, toplumun daha adil ve yardımlaşma temelli bir yapıya kavuşmasına katkıda bulunabiliriz.
Zekât Kimlere Verilmez?
Zekât kimlere verilir sorusunun cevabını açıklamıştık. Zekât kimlere verilmez sorusu da en sık sorulan sorulardan biridir. Fitre anne, baba, aile büyükleri (anneanne,babaanne,dede gibi) oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara, eşine, Müslüman olmayan kimselere, zengin kişilere yani aslî ihtiyaçları dışında yeterli miktarda mala sahip olan kişiye, babası zengin olan ergen olmamış çocuğa verilmez.
Zekât ve Sadaka Verirken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Peki ya zekât ve sadaka verirken nelere dikkat etmeliyiz? Bu yardımların, alıcıyı rencide etmeden ve belirli bir zümreyi sınırlamadan, her yolla yapılması önemlidir. Sadakanın makbul olması için israf yapılmamalı, başkasının malından alınıp başkasına verilmemeli, yaptığınız yardımı başa kakmadan vermelisiniz.
Ayrıca sadaka sadece mala ve paraya değil, ilim, fikir, kuvvet gibi unsurlardan da verilebilir. Verilen sadakanın, alıcı tarafından nafakasına harcanması sağlanarak, doğru bir yardım gerçekleştirilmiş olur.
Zekât Ne Zaman Verilir?
Zekât düşen malın ödenmesi gereken zekâtıyla ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Kuvvetli ve en sahih görüşe göre, üzerine zekât düşen mal veya para için bir yıl beklenmeden, sene tamamlandığı anda ödenmelidir; bu süreyi aşmak ise özürsüz olarak caiz olmaz ve günahtır.
Diğer bir görüşe göre ise, zekâtın bir yıl sonrasında değil, bir yılın tamamlanması sonrasında verilmesi daha uygundur. Yani, sene sonunda hemen verilmesi gerekmez; mükellef, hayatta olduğu sürece istediği zaman ödeyebilir. Ancak bu görüş zayıf olarak değerlendirilir ve zekâtın geciktirilmeden ödenmesi daha uygun bulunur.
Zenginlik seviyesine ulaşan bir kişi, zekât miktarının belirlendiği tarihi, kameri aya göre kaydeder. Örneğin; 3 Receb'de zengin olmuşsa, bir yıl sonra aynı ayda, zekâtını verir; Ramazan ayını beklemesi gerekmez.
Zekât verirken günü gelmeden önce ödenmesinde mahzur olmadığı gibi, bu durum oldukça makbuldür. Hatta gelecek birkaç yılın zekâtını önceden vermek de caizdir. Eğer zekât hesabında hata yapılıp, bir altın zekât verilmesi gerektiği halde iki altın hesaplanırsa ve bu hatadan sonra düzeltilirse, ikinci yılın zekâtında bu bir altını kullanabilir.
Peygamber Efendimiz'in hadisinde buyurduğu gibi, 'Zekât vermekte acele ediniz!' (İbni Mace). Bu ilke doğrultusunda, zekâtı vakit kaybetmeden ödemenin önemine vurgu yapılır.
Peki ya zekat vermek için zengin olmak gerekir mi? Bu sorunun cevabını şu şekilde verebiliriz;
Zekat verecek kimselerin zekât vermekle mükellef olması için Müslüman, hür, akıllı, ergenlik çağına erişmiş olması gerekmelidir. Zekat vermek için kişinin belli bir miktarda mal veya mülk sahibi olması gerekmektedir. Zekat, belirli bir miktarda servete sahip olan Müslümanlar için zorunlu bir ibadettir.
Ayrıca zekatın verilmesi için belirli bir miktar servetin, nisap adı verilen bir eşiği aşması gerekir.
Zekât Verirken Söylemek Gerekir mi?
Zekât ya da fitre veren kişinin bunu karşı tarafa söylemesi doğru değildir. Bunun için içten niyet etmesinin yeterli olduğu belirtilir. Kişinin bunları verirken "bu benim zekâtımdır, fitremdir" demesine gerek duyulmamaktadır. Çünkü bu kalbinden geçerek yaptığı bir iyiliktir. O yüzden zekat verirken söylemek gerekir mi sorusunun cevabı; hayır olarak belirtilmiştir.